แหล่งกำเนิดและการแพร่กระจาย

 next >> 


มะกอกโอลีฟเป็นพันธุ์ไม้ที่ไม่ปรากฎแหล่งกำเนิดอันชัดแจ้ง เพียงนับย้อนหลังได้ว่าเป็นพันธุ์พืชที่เกิดการแพร่ขยายควบคู่ไปพร้อมๆ กับอารยชนเมดิเตอร์เรเนียน ชนเผ่าซึ่งมีอิทธิพลต่อมวลมนุษยชาตินานนับศตวรรษ อันเป็นรากเหง้าทางวัฒนธรรมที่สืบทอดต่อกันมาถึงวัฒนธรรมตะวันตก
          ซากหินที่ปรากฎร่องรอยของใบมะกอกโอลีฟเป็นฟอสซิลดึกดำบรรพ์ในยุค 1- 10 ล้านปีก่อน ( Pliocene ) ซึ่งขุดพบได้ที่เมืองมองกาดิโน ในประเทศอิตาลี นอกจากนี้ ยังมีการค้นพบเศษซากของพันธุ์พืชชนิดนี้ที่กลายเป็นฟอสซิลอยู่ใต้ชั้นหินของยุค 60,000 - 10,000 ปี ก่อนคริสตกาล ( Upper Paleolithic ) ซึ่งขุดพบได้ที่แอฟริกาเหนืออ รวมทั้งมีการขุดเศษซากของมะกอกป่าและเมล็ดมะกอก  

          ในยุคประวัติศาสตร์อย่างยุคทองแดงและยุคทองสัมฤทธิ์ ( Chalcolithic period and the Bronze Age ) ที่ประเทศสเปนอีกด้วย จากหลักฐานเหล่านี้จึงเห็นได้ว่า มะกอกโอลีฟเป็นพันธุ์ไม้ที่อยู่รอดมาเป็นระยะเวลาอันยาวนานตั้ง 12,000 ปีที่แล้ว
สำหรับมะกอกป่านั้น มีแหล่งกำเนิดจากแถบเอเซียไมเนอร์ เป็นแหล่งที่มีมะกอกป่าขึ้นอยู่ชุกชุมในป่าทึบ สันนิษฐานว่าชาวอนาโตเลียเป็นผู้นำเอามะกอกป่าจากซีเรียไปแพร่พันธุ์ในกรีซ ( De Candolle, 1883 ) แต่ก็ยังมีข้อสมมติฐานอื่นอีกเช่นกันที่ระบุว่าแหล่งกำเนิดของมะกอกป่ามาจากแหล่งอื่นๆ อีกมากมาย อาทิ อียิปต์ตอนล่าง นูเบีย* เอธิโอเปีย บ้างก็ระบุว่ามาจากแถบเทือกเขาแอทลาส และบางส่วนของยุโรป ด้วยข้อสมมติฐานดังกล่าว Caruso จึงเชื่อว่าพื้นถิ่นของมะกอกป่าก็คือรอบๆ อ่าวเมดิเตอร์เรเนียนนั่นเอง และกล่าวได้ว่าแหล่งกำเนิดของมะกอกบ้านที่มีการเพาะปลูกกันเมื่อราวหกพันปีก่อนนั้น ก็คือเอเซียไมเนอร์นั่นเอง ชนเผ่าอารยธรรมโบราณที่ไม่คุ้นเคยกับพันธุ์ไม้มะกอกโอลีฟนั้นเห็นจะมีเพียงชาวแอสซีเรียนและชาวบาบิลอนเท่านั้น
          ในปัจจุบัน  ดินแดนที่เป็นถิ่นกำเนิดของมะกอกโอลีฟ นับจากอาณาบริเวณคอร์เคซัสจรดที่ราบสูงอิหร่าน รวมไปถึงฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียนด้านซีเรียและปาเลสไตน์ ( เอเซอร์โบ- Acerbo ) นั้น ผืนดินสองแห่งสุดท้ายที่กล่าวมาจัดว่าเป็นแหล่งที่มีการเพาะปลูกมะกอกโอลีฟอย่างเป็นล่ำเป็นสันมากที่สุด และจากที่นี่เอง มะกอกก็ได้แพร่ขยายไปถึงเกาะไซปรัส ข้ามไปจนถึงดินแดนอนาโตเลีย หรือจากเกาะครีดข้ามไปถึงอียิปต์
          ในช่วง 1,600 ปีก่อนคริสตกาล ชาวฟีนีเซียได้เริ่มเพาะพันธุ์ไม้มะกอกโอลีฟไปทั่วผืนดินน้อยๆ บนเกาะกรีซ ต่อมาภายหลังในช่วง 1,400 - 1200 ปี ก่อนคริสตกาล จึงเริ่มมีการนำเอาต้นมะกอกเข้ามาสู่กรีซแผ่นดินใหญ่ และ ณ ดินแดนแห่งนี้เอง การเพาะพันธุ์มะกอกได้เพิ่มทวีขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งในช่วง 400 ปีก่อนคริสตกาล เมื่อรัฐบุรุษแห่งกรุงเอเธนส์ได้ออกกฎข้อบังคับในเรื่องการเพาะปลูกมะกอกโอลีฟขึ้น ต่อมาพันธุ์พืชชนิดนี้ก็ได้กลายเป็นพืชที่มีบทบาทสำคัญยิ่ง