กระชาย
ชื่อพื้นเมือง
: กระชาย (ทั่วไป),
กระชายดำ กะแอน ขิงทราย (มหาสารคาม),
จี๊ปู ซีพู (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน),
เป๊าะซอเร๊าะ เป๊าะสี่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน),
ละแอน (ภาคเหนือ),
ว่านพระอาทิตย์ (กรุงเทพมหานคร)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Boesenbergia
rotunda (L.) Mansf.
ชื่อวงศ์ : ZINGIBERACEAE
ชื่อสามัญ : -
ลักษณะ : ไม้ล้มลุก
มีเหง้าสั้น รากอวบ
รูปทรงกระบอกหรือรูปไข่ค่อนข้างยาว
ผิวสีน้ำตาลอ่อน
เนื้อในสีเหลือง
มีกลิ่นเฉพาะตัว ใบมี 2-7
ใบ ใบเดี่ยว
เรียงสลับ รูปรี
ปลายเรียวแหลม
โคนมนหรือแหลม ขอบเรียบ
เส้นกลางใบ ก้านใบ
และกาบใบด้านบนเป็นร่อง
ด้านล่างนูนเป็นสัน ช่อดอกแบบช่อเชิงลด
ออกที่ยอดระหว่างกาบใบคู่ในสุด
แต่ละดอกมีใบประดับ 2 ใบ
สีขาวหรือขาวอมชมพูอ่อน
กลีบเลี้ยงสีขาวหรือขาวอมชมพูอ่อน
โคนติดกันเป็นหลอด
ปลายแยกเป็น 3 แฉก
กลีบดอกสีขาวหรือขาวอมชมพูอ่อน
โคนติดกันเป็นหลอด
ปลายแยกเป็น 3 กลีบ
ขนาดไม่เท่ากัน
เกสรเพศผู้ 6 อัน แต่ 5 อัน
เปลี่ยนไปมีลักษณะเหมือนกลีบดอก
โดย 2 กลีบบนสีชมพู
ขนาดเท่ากัน อีก 3
กลีบล่างสีชมพูติดกันเป็นกระพุ้ง
มีสีชมพูหรือม่วงแดงเป็นเส้นๆ
อยู่เกือบทั้งกลีบโดยเฉพาะอย่างยิ่งตรงกระเปาะและปลายกลีบ
มีเกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์
1 อัน ผลแก่แตกเป็น
3 เสี่ยง เมล็ดค่อนข้างใหญ่
ประโยชน์ :
เหง้าและรากใช้เป็นอาหาร
เครื่องเทศ
และเป็นยาขับลม
บำรุงธาตุ แก้ปวดท้อง
แก้ไอ บำรุงกำลัง
ขับปัสสาวะ
ขับประจำเดือน
และใช้ทาภายนอกแก้ปวดเมื่อย
โทษ : -