ถั่วลิสงนา

ชื่อวิทยาศาสตร์ :Alysicarpus vaginalis (Linn.) DC.
วงศ์ : Papilionoideae
ชื่อสามัญ :  alice clover, buffalo clover , one – leaved clover
ชื่ออื่น : ถั่วลิสงนา หญ้าปล้องหวาย (ชลบุรี) คัดแซก (ปราจีนบุรี) หญ้าเกล็ดหอยใหญ่ (อ่างทอง)
ลักษณะ : เป็นพืชล้มลุกอายุปีเดียวหรือสองปี ถั่วลิสงนาเป็นพืชที่มีความผันแปรทางพันธุกรรมมาก ลำต้นตั้งตรง (erect) หรือเจริญขึ้นไปในแบบเป็นเส้นโค้งจากแนวราบก่อนเล็กน้อยแล้วจึงค่อยๆ ตั้งตรง (ascending) มีกิ่งก้านสาขามาก สูง 40 – 120 เซนติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลางลำต้น 3.5 – 4.5 มิลลิเมตร ลำต้นมีขนนุ่มปกคลุมปานกลาง กลุ่มลำต้นตั้งตรง จะมีขนาดใบกว้าง 2.5 – 3.3 เซนติเมตร ยาว 3.9 – 4.5 เซนติเมตร ก้านใบยาว 1.0 – 1.3 เซนติเมตรเช่น LP 040 , LP 201, LP 210, SN 077, PC 068, PC 094 และ PC 168 เป็นต้น และอีกกลุ่มลำต้นจะเจริญแผ่คลุมดิน (spreading หรือ prostrate) แตกกิ่งก้านสาขามาก เลื้อยคลุมดินยาว 30 – 100 เซนติเมตร กิ่งเล็กๆ มีขนสั้นๆปกคลุม เส้นผ่าศูนย์กลางลำต้น 1.5 – 2.6 มิลลิเมตร ใบกว้าง 1.0 – 1.2 เซนติเมตร ยาว 1.0 – 2.4 เซนติเมตร ก้านใบยาว 0.6 – 0.9 เซนติเมตร นักพฤกษศาสตร์บางท่านแยกกลุ่มนี้ออกเป็น A. vaginalis var. nummularifolius เช่น LP 010, SN 024, SN 125, PC 001, PC 087 และ PC 223 เป็นต้น ทั้งสองกลุ่มมีใบแบบใบเดี่ยว (simple) ใบมีรูปร่างต่างกัน เช่น รูปกลม (globose) รูปไข่ (ovate) รูปรี ( elliptic) รูปขอบขนาน (oblong) รูปขอบขนานแกมไข่ (ovate-oblong) จนถึงรูปหอก (lanceolate) หูใบเป็นแผ่นบางใส ช่อดอกแบบช่อกระจะ (raceme) ออกดอกตรงซอกใบหรือยอด กลีบดอกสีม่วง สีแดง สีแดงแกมชมพูถึงสีขาวแกมน้ำตาลหรือสีขาวแกมชมพูอมส้ม ฝักรูปทรง กระบอก มีรอยคอดและหักได้เป็นข้อๆข้อละ 1 เมล็ด ออกดอกและติดเมล็ดช่วง กันยายนถึงเดือนธันวาคม
ประโยชน์ :   ตัดเลี้ยงโค กระบือ ม้า หรือปล่อยสัตว์แทะเล็ม ใช้เป็นพืชคลุมดิน เป็นยารักษาโรค ใช้รากต้มคั้นเอาน้ำ แก้อาการจุกเสียด (Ridley, 1922) แก้ไอ (Burkill, 1966)

      .................................................................................................................................................