|
|
มะกล่ำตาหนู
ชื่อวิทยาศาสตร์:
Abrus precatorius L.
วงศ์ :
Papilionaceae
ชื่อสามัญ : Jequirity bean,
rosary bean, Buddhist rosary bean , Indian bead, Seminole bead, prayer bead,
crab 's eye, weather plant, lucky bean
ชื่ออื่น :
กล่ำเครือ กล่ำตาไก่ มะกล่ำแดง มะแด๊ก มะขามไฟ ตาดำตาแดง ไม้ไฟ
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
เป็นพืชตระกูลถั่ว มีใบออกเป็นคู่รูปขนนก มีใบย่อย 8- 15 คู่
ขอบใบเรียบ ออกดอกเป็นช่อที่ซอกใบ กลีบดอกมีหลายสี เช่น ม่วง แดง ชมพู หรือขาว
ผลเป็นฝักคล้ายถั่วลันเตา ภายในฝักจะมี 3-5 เมล็ด เมล็ดกลมรียาวขนาด 6-8 มิลลิเมตร
เมล็ดมีเปลือกแข็ง สีแดงสดเป็นมัน มีสีดำตรงขั้วประมาณ 1 ใน 3 ของเมล็ด มะกล่ำตาหนู
เป็นพืชที่ขึ้นได้ทั่วไปบริเวณประเทศในแถบเส้นศูนย์สูตร ได้แก่ ทางตอนใต้ของจีน
อินเดีย ฟิลิปปินส์ ศรีลังกา ตอนใต้ของอาฟริกา และประเทศไทย เป็นต้น |
|
ส่วนที่เป็นพิษ
: เมล็ด
สารพิษ :
เมล็ดมะกล่ำตาหนู ภายในเมล็ดมีส่วนประกอบของ N-methyltryptophan, abric acid,
glycyrrhizin, lipolytic enzyme และ abrin ซึ่งสูตรโครงสร้างของ abrin คล้าย ricin
เป็นส่วนที่มีพิษสูงมาก หากเคี้ยว หรือกินเข้าไป
เนื่องจากสารพิษจะไปทำลายเม็ดเลือดแดง ระบบทางเดินอาหาร และไต อย่างไรก็ดีสาร abrin
นี้เมื่อถูกความร้อนจะสลายตัวง่าย แต่คงทนอยู่ในทางเดินอาหาร ขนาดเพียง 0.01
มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม หรือกินเพียง 1 เมล็ด ก็ทำให้เสียชีวิตได้
หากสารพิษถูกผิวหนังอาจทำให้เกิดผื่นคัน
หากถูกตาจะทำให้เกิดอาการระคายเคืองและอาจถึงกับตาบอดได้
การเกิดพิษ :
ระยะแรกจะมีอาการของระบบทางเดินอาหาร ภายในเวลาไม่กี่ชั่วโมงหลังจากรับประทาน
ได้แก่อาเจียน ท้องเสีย ปวดท้อง ในรายที่มีอาการรุนแรงอาจมีอาเจียนเป็นเลือด
ถ่ายอุจจาระมีมูกเลือด และช็อกจากการเสียเลือด (hypovolemia) ได้ ระยะต่อมา ประมาณ
2-3 วัน ผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการทางระบบอื่น เช่น ซึม กล้ามเนื้ออ่อนเพลีย หัวใจสั่น
มือสั่น ผิวหนังแดง ชัก retinal haemorrhage ตับวาย ไตวาย เป็นต้น
เคยมีรายงานผู้ได้รับพิษจากกินเมล็ดมะกล่ำตาหนู 1 รายเมื่อปี พ.ศ. 2541
ผู้ป่วยเป็นเด็กชาย อายุ 4 ปี จากจังหวัดบุรีรัมย์ โชคดีที่แพทย์รับรักษาไว้ได้ทัน
จึงรอดชีวิต
การรักษา :
-
ให้เอาส่วนที่ไม่ถูกดูดซึมออกโดยการล้างท้อง หรือทำให้อาเจียน ถ่ายท้อง
รักษาการหมุนเวียนของโลหิตโดยให้ blood transfusion
-
ทำให้ปัสสาวะเป็นด่างโดยให้ sodium bicarbonate 5-15 กรัมต่อวันเพื่อป้องกันการ
ตกตะกอนของ hemoglobin or hemoglobin product ในไต ควบคุมการชัก โดยใช้
diazepam
-
อาจเกิดอาการแทรกซ้อนอื่น ๆ เช่น ปัสสาวะขัด การสูญเสียน้ำ ให้แก้ไขตามอาการ
ข้อควรระวัง : เมล็ดมะกล่ำตาหนูเป็นพืชที่มีเมล็ด สีสัน งดงามสะดุดตา
เมล็ดมีพิษที่รุนแรงมาก ถ้าเด็กกินเข้าไปโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์ก็อาจเสียชีวิตได้
จำเป็นต้องมีความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
: http://www.geocities.com/toxicol2001/jequiritybean.html
|