การพัฒนาชนบท

"...การพัฒนาชนบทเป็นงานที่สำคัญ เป็นงานยาก เป็นงานที่จะต้องทำให้ได้ด้วยความสามารถ ด้วยความเฉลียวฉลาด คือทั้งเฉลียวทั้งฉลาด ต้องทำด้วยความบริสุทธิ์ใจ..."



พระบรมราโชวาท
พระราชทานแก่คณะผู้บริหารงานเร่งรัดพัฒนาชนบทระดับผู้ว่าราชการจังหวัด
ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน
๒๓ มิถุนายน ๒๕๑๒

แนวพระราชดำริเกี่ยวกับกาพัฒนาชนบท
          พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรในชนบททั่วทุกภาคของประเทศ ทรงทราบถึงปัญหาดังกล่าวข้างต้น และได้มีพระราชดำริที่จะแก้ปัญหาของชนบทด้วยวิธีกาต่างๆ หลายประการด้วยกัน ตามลักษณะของปัญหาและสภาพทางกายภาพตลอดจนสังคมจิตวิทยาแห่งชุมชนนั้นๆ
          แนวพระราชดำริเกี่ยวกับการพัฒนาชนบทที่สำคัญ คือการทรงมุ่งช่วยเหลือพัฒนาให้เกิดการพึ่งตนเองได้ของคนในชนบทเป็นหลัก กิจกรรมและโครงการตามแนวพระราชดำริที่ดำเนินการอยู่หลายพื้นที่ทั่วประเทศในปัจจุบันล้วนแล้วแต่มีเป้าหมายสุดท้ายอยู่ที่การพึ่งตัวเองได้ของราษฎรทั้งสิ้น
          การที่ราษฎรในชนบทจะสามารถพัฒนาพึ่งตนเองได้นั้น แนวทางพระราชดำริเน้นการพัฒนาอย่างน้อยสองประการ ประการแรก ได้แก่ การสร้างความแข็งแรงให้ชุมชนด้วยการสร้างโครงสร้างพื้นฐานหลักที่จำเป็นต่อการผลิต อันจะเป็นฐานนำไปสู่การพึ่งตนเองได้ในระยะยาว โครงการพื้นฐานที่สำคัญคือ แหล่งน้ำ เพราะแหล่งน้ำนี้เป็นปัจจัยสำคัญที่จะทำให้เกษตรกรโดยเฉพาะที่ต้องพึ่งพาอาศัยน้ำฝนได้มีโอกาสที่จะผลิตได้ตลอดปี และเมื่อชุมชนแข็งแรงพร้อมดีแล้ว ก็อาจมีการสร้างโครงสร้างพื้นฐานอื่นๆ ที่จำเป็นต่อการยกระดับรายได้ของชุมชน เช่น เส้นทางคมนาคม ฯลฯ การพัฒนาในลักษณะที่เป็นการมุ่งเตรียมชุมชนให้พร้อมต่อการติดต่อสัมพันธ์กับโลกภายนอกอย่างเป็นขั้นตอนนี้ทรงเรียกว่า " การระเบิดจากข้างใน"

          แนวพระราชดำริประการต่อมาคือ การส่งเสริม หรือสร้างเสริมสิ่งที่ชาวชนบทขาดแคลนและเป็นความต้องการอย่างสำคัญ ซึ่งก็คือ เรื่องของความรู้ ทรงเห็นว่า ชาวชนบทควรจะมีความรู้ในเรื่องการทำมาหากิน การทำการเกษตร โดยใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ ในเรื่องนี้ทรงเน้นถึงความจำเป็นที่จะต้องมี "ตัวอย่างของความสำเร็จ" ในเรื่องการพึ่งตัวเอง มีพระราชประสงค์ที่จะให้ราษฎรในชนบทได้มีโอกาสได้รู้ได้เห็นถึงตัวอย่างของความสำเร็จนี้และนำไปปฏิบัติได้เอง  จึงทรงปรารถนาที่จะให้ตัวอย่างของความสำเร็จทั้งหลายได้กระจายไปสู่ท้องถิ่นต่างๆ ทั่วประเทศ เรื่องนี้นับเป็นประเด็นแรก ประเด็นต่อไปที่สำคัญยิ่งกว่านั้นก็คือ การนำเอาความรู้ในด้านเทคโนโลยีการเกษตรสมัยใหม่เข้าไปให้ถึงมือชาวชนบทอย่างเป็นระบบ และต่อเนื่องเป็นกระบวนการเดียวกัน  เป็นเทคโนโลยีการผลิตที่ชาวบ้านรับได้และสามารถนำไปปฏิบัติอย่างได้ผลแท้จริง
          ในทางปฏิบัติ การที่จะบรรลุถึงเป้าหมายตามแนวทางดังกล่าวข้างต้นนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงใช้เทคนิควิธีการต่างๆ หลายประการ
         หลักในการพัฒนาของพระองค์ประการแรกคือ การพัฒนาโดยยึดปัญหาสภาพแวดล้อมของแต่ละพื้นที่เป็นหลัก โดยเฉพาะทรงให้ความสำคัญกับความกระตือรือร้นของคนในพื้นที่ รวมทั้งปัญหาและความต้องการของเขาเหล่านั้นมากเป็นพิเศษ มีพระราชดำรัสว่า
          " การพัฒนาจะต้องเป็นไปตามภูมิประเทศทางภูมิศาสตร์ และภูมิประเทศทางสังคมศาสตร์ในสังคมวิทยา ภูมิประเทศตามสังคมวิทยาคือนิสัยใจคอของคนเราจะไปบังคับให้คนคิดอย่างอื่นไม่ได้ เราต้องแนะนำ เราเข้าไป ไปช่วยโดยที่จะดัดเขาให้เข้ากับเราไม่ได้ แต่ถ้าเราเข้าไปแล้ว เราเข้าไปดูว่าเขาต้องการอะไรจริงๆ แล้วก็อธิบายให้เขาเข้าใจ หลักการของการเข้าไปพัฒนานี้ก็จะเกิดประโยชน์อย่างยิ่ง "
                                                                                                                                                             อ่านหน้าต่อไป