|
|
ยุงพาหะนำโรคชิคุนกุนยา (chikungunya)
โรคชิคุนกุนยา
เป็นโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสชิคุนกุนยา มียุงลาย
Aedes aegypti
และ Aedes albopictus
เป็นพาหะนำโรค อาการมีไข้สูง
มีผื่นแดงและปวดข้อมากจนตัวโค้งงอ จากบทความโดย นพ.ยง ภู่สุวรรณ
และคณะ (2552) ในหัวข้อเรื่อง โรคไข้ปวดข้อชิคุนกุนยา ได้รายงานว่า
โรคนี้เคยระบาดในประเทศไทยมาก่อนในช่วงปี พ.ศ.2500-2510
มีภาวะระบาดอย่างมากในเด็ก มีผู้ป่วยจำนวนมากนับหมื่นราย
และได้สงบหายไปนานกว่า 30 ปี
แต่เดิมผู้ป่วยในประเทศไทยเกิดจากเชื้อชิคุรกุนยาสายพันธุ์เอเชีย
มียุงลายบ้านเป็นพาหะ แต่แล้วในปี พ.ศ.2547
เกิดการเปลี่ยนแปลงพันธุกรรมของไวรัสสายพันธุ์แอฟริกา
ในประเทศทางแอฟริกาตะวันออก เชื้อสามารถแพร่พันธุ์ได้โดยยุงลายสวน
จึงทำให้มีการระบาดขึ้นใหม่อย่างกว้างขวาง ในแอฟริกาตะวันออก
หนึ่งปีต่อมาการระบายได้แพร่เข้าสู่ประเทศอินเดีย พอถึงปี พ.ศ.
2550 เกิดการระบาดขึ้นในประเทศศรีลังกา อินโดนิเซีย
และแหลมมลายู
ในที่สุดเข้าประเทศไทยทางเขตแดนที่ติดกับประเทศมาเลเซีย
ตั้งแต่ปลายเดือนกันายน ตุลาคม พ.ศ. 2550
ประชาชนไทยส่วนใหญ่ยังไม่มีภูมิต้านทาน
ประกอบกับทางภาคใต้มียุงลายสวนอยู่แล้วเป็นจำนวนมาก
จึงเป็นแหล่งแพร่ะกระจายขยายวงกว้างมากขึ้น
สร้างปัญหาให้กับประชาชนในหลายจังหวัดทางภาคใต้ของไทย
ดังกล่าวข้างต้น
การติดต่อของโรค
เมื่อยุงลายตัวเมียดูดเลือดผู้ป่วยที่กำลังมีไข้สูง
ซึ่งเป็นช่วงที่มีเชื้อไวรัสอยู่ในกระแสเลือด
เชื้อไวรัสจะเข้าสู่กระเพาะอาหารของยุง ไวรัสเพิ่มจำนวนมากขึ้น
แล้วกระจายไปอยู่ที่ต่อมน้ำลาย เมื่อยุงนี้ไปกัดคนอื่น
ก็จะปล่อยเชื้อไปยังคนที่ถูกกัด
ทำให้ผู้นั้นเกิดอาการของโรคขึ้นได้ ระยะฟักตัวของโรค
กินเวลาประมาณ 2-3 วัน
อาการของผู้ป่วย
ผู้ป่วยจะมีไข้สูงอย่างฉับพลัน
อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยเนื้อตัว มีผื่นแดงขึ้นตามร่างกาย
อาจมีอาการคันร่วมด้วย อาจพบตาแดง แต่ไม่ค่อยพบจุดเลือดออกในตาขาว
เด็กจะมีอาการไม่รุนแรงเท่ากับผู้ใหญ่ อาการที่เด่นชัดคือ
อาการปวดข้อ มักเป็นที่ข้อเล็กๆ ก่อน เช่น ข้อนิ้วมือ ข้อมือ
ข้อเท้า อาการปวดข้อนี้จะพบได้ในหลายๆข้อ
และอาจเปลี่ยนตำแหน่งไปเรื่อย
บางครั้งอาการรุนแรงมากจนไม่สามารถขยับข้อได้
อาการเหล่านี้อาจหายได้เอง ในเวลา 1-2 สัปดาห์
แต่บางรายอาจมีอาการปวดข้อเกิดขึ้นได้ใหม่อีกภายใน 2-3 สัปดาห์
บางรายอาการปวดข้อจะอยู่ได้นานเป็นเดือนหรือเป็นปี
ยังไม่พบผู้ป่วยรายใดมีอาการรุนแรงถึงกับเสียชีวิต
การรักษาผู้ป่วย
ผู้ป่วยด้วยโรคชิคุนกุนยา อาจหายเองได้
การรักษาจะเป็นการรักษาตามอาการ เช่น การให้ยาแก้ปวด
ซึ่งควรอยู่ในดุลยพินิจของแพทย์
เพื่อป้องกันอาการแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น
การป้องกันและการควบคุม
ยุงลายสวนจะเพาะพันธุ์ในภาชนะน้ำขังภายนอกบ้าน เช่น ในโพรงไม้
หรือในกระบอกไม้ไผ่ที่ถูกตัดไปเหลือส่วนของโคนต้นซึ่งสามารถขังน้ำได้
และในภาชนะขังน้ำอื่นๆ ด้วยเช่นกัน
จึงต้องทำการกำจัดแหล่งเพาะพันธุ์เหล่านี้ให้หมด นอกจากนี้ยังพบว่า
ยุงลายสวนตัวเต็มวัย มักจะอาศัยเกาะพักบนต้นหญ้า
หรือตามสุมทุมพุ่มไม้ที่อยู่รอบบ้าน รอเวลาให้คนเข้ามาใกล้
หรือไม่ก็จะบินเข้าหาคนเพื่อดูดเลือด
ดังนั้นเราจึงต้องทำการตัดหญ้า
และสุมทุมพุ่มไม้ที่อยู่รอบบ้านออกให้โล่งเตียน
เพื่อไม่ให้เป็นที่พักอาศัยของยุงลายสวนอีกต่อไป อีกประการหนึ่ง
เมื่อต้องเข้าไปในเขตของยุงลายสวน
ควรสวมเสื้อผ้าปกคลุมร่างกายให้มิดชิด ไม่เปิดโอกาสให้ยุงกัดได้
เวลาจะนอนให้นอนในมุ้งหรือภายในห้องที่ติดมุ้งลวด
อาจใช้สารไล่ยุงทาผิวหนังในส่วนที่อยู่นอกเสื้อผ้า
ควรติดต่อทางราชการให้เข้ามาทำการพ่นสารฆ่าแมลง
เพื่อกำจัดยุงภายในและบริเวณรอบหมู่บ้านในช่วงฤดูฝน
เพียงเท่านี้ก็เพียงพอสำหรับการลดอัตราเสี่ยงต่อการเกิดโรคชิคุนกุนยาลงได้ |
|
