พิกุล
Mimusops elengi  L.
(SAPOTACEAE)

 

     พิกุลจะกรองอุบะ
จะทำบุหงารำไป

  ลำดวนจะร้อยเป็นสร้อยใส่
วางไว้ข้างที่ไสยา

                                                                                                                         อิเหนา...พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 2

                    พิกุลเป็นพันธุ์ไม้ใหญ่โต มียางขาว ปลูกเป็นไม้ให้ความร่มเย็นดีมาก  มักพบตามวัดวาอารามต่างๆ ใบก็หนาเป็นมัน ดอกเล็กๆ สีขาวงามสะอาดตา บานเวลาใกล้รุ่ง แล้วตัวกลีบ (corolla) มักจะร่วง กลิ่นหอมแรงทนทานแม้กระทั่งแห้งแล้ว  เมื่อดอกแห้งสีจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล เป็นดอกไม้ที่นำเอามาใช้ในการปรุงเครื่องหอมและเข้าเครื่องยาไทย ปลูกด้วยเมล็ดโตช้ามาก

                   พันธุ์ไม้ชนิดนี้มีถิ่นเดิมอยู่ในแถบศรีลังกา พม่าตอนใต้ อยู่ในวงศ์เดียวกับละมุด และละมุดสีดา ดอกพิกุลออกเป็นช่อ 2-6 ดอก ตรงซอกใบใกล้ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงสีน้ำตาลอ่อน กลีบดอกสีขาวมีจำนวนมากถึง 24 กลีบ และเรียงเป็น 2 ชั้น ลักษณะของดอกพิกุลนี้ละเอียดอ่อนและงดงามมาก จึงมีการนำรูปแบบไปใช้ทำเครื่องประดับ และเป็นลายเครื่องจักรสาน ดอกพิกุลร่วงเร็ว แต่ดอกที่ร่วงแล้วยังคงความสวยและกลิ่นหอมไว้ ผลสุกสีแดง เนื้อเหลือง รสหวานรับประทานได้

     พิกุลใหญ่ใต้ต้นหล่นแฉล้ม
ผลลูกสุกห่ามห่ามงามงามงอม

  ดูกลีบแซมชื่นเชยระเหยหอม
แต่แตนตอมต่อผึ้งหึ่งหึ่งฮือ

                                                                                                                                                                                    นิราศพระประธม...สุนทรภู่