กระบากดำ
Shorea farinosa C.E.C.
Fisch., DIPTEROCARPACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
: ไม้ต้นขนาดใหญ่ สูง
20-50 ม. ลำต้นเปลา
เรือนยอดเป็นพุ่มกลมทึบ
เปลือกสีน้ำตาลแก่
แตกเป็นร่องตามยาวของลำต้น
เปลือกในสีเหลือง
กิ่งอ่อนมีขนทั่วไป
กิ่งแก่เกลี้ยง ใบเดี่ยว
เรียงสลับ
รูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก
กว้าง 3.5-7 ซม. ยาว 8-16 ซม.
โคนและปลายมน ขอบเรียบ
เส้นแขนงใบข้างละ 11-18
เส้น
ปลายเส้นจรดกันก่อนถึงขอบใบ
แผ่นใบด้านบนเกลี้ยงเป็นมัน
เส้นกลางใบเป็นร่องและมีขนละเอียด
ส่วนด้านล่างเส้นกลางใบและเส้นแขนงใบนูนเห็นเด่นชัด
ตามเส้นแขนงใบและเส้นใบมีนวล
ตรงมุมระหว่างเส้นแขนงใบกับเส้นกลางใบมีขนเป็นกระจุกเล็กๆ
(domatia)
เส้นใบย่อยสานกันเป็นร่างแหละเอียดเห็นไม่ชัด
ก้านใบยาว 2-3.5 ซม.
ผิวก้านใบย่นเล็กน้อย
หูใบรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก
ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง
ออกตามง่ามใบและปลายกิ่ง
ดอกสีเหลือง กลิ่นหอม
ออกด้านเดียวและเรียงห่างๆ
กัน
ระยะที่ออกดอกใบมักร่วงทำให้ช่อดอกคล้ายช่อแบบกระจาย
ก้านดอกสั้นมากหรือไม่มีก้าน
ต่อมาก้านดอกอาจยาวขึ้นบ้าง
แต่ส่วนใหญ่มักจะสั้น
กลีบเลี้ยง 5 กลีบ
รูปไข่แกมรูปหัวใจ ยาว 6-7
มม. โคนกลีบติดกัน
กลีบชั้นนอก 2 กลีบ
โคนกลีบขนาดไม่เท่ากัน
ปลายกลีบมน กลีบชั้นใน 3
กลีบ ปลายกลีบแหลม
ด้านนอกมีขนรูปดาว
นุ่มหนาคล้ายกำมะหยี่
ด้านในมีขนเช่นเดียวกัน
ยกเว้นส่วนโคนเกลี้ยง
กลีบดอก 5 กลีบ
เรียงซ้อนเวียนกันคล้ายกังหัน
รูปไข่แกมรูปขอบขนาน
กว้างประมาณ 7 มม. ยาว 1.2-1.3
ซม. ค่อนข้างกว้าง
ด้านซ้ายและด้านขวาไม่เท่ากัน
ปลายกลีบมน
ส่วนที่กว้างที่สุดของกลีบดอกมีเส้นประมาณ
15 เส้น
เมื่อดอกยังตูมอยู่ส่วนของกลีบดอกที่อยู่ด้านนอกมีขนยาวสีขาวคล้ายไหม
ขอบกลีบมีขน
ส่วนอื่นของกลีบดอกเกลี้ยง
เกสรเพศผู้มีจำนวนมาก
ยาว 6-7 มม.
ก้านชูอับเรณูแบน
โคนก้านแผ่กว้างเป็นรูปไข่
ปลายก้านเรียวเล็กเหมือนเส้นด้าย
เกสรเพศเมีย 1 อัน
ยาวประมาณ 6 มม.
รังไข่รูปรีมีขนละเอียด
ก้านเกสรเพศเมียยาวไล่เลี่ยกับรังไข่
ยอดเกสรเพศเมียมี 3 หยัก ผลกลม
เส้นผ่านศูนย์กลาง
ประมาณ 1.5 ซม.
ปลายเป็นติ่งแหลม
มีปีกซึ่งเจริญมาจากกลีบเลี้ยงเป็นปีกยาว
3 ปีก ปีกสั้น 2 ปีก
ปีกไม่เชื่อมติดกับตัวผล
ปีกยาวรูปขอบขนาน กว้าง
1.5-2.5 ซม. ยาว 8-11 ซม.
โคนปีกคอด ปลายปีกมน
มีเส้นปีก 11-13 เส้น
เรียงขนานกันตามยาว
และมีเส้นเชื่อมติดกันตามขวาง
ผลและปีกเมื่อแก่สีน้ำตาล
ถิ่นกำเนิด : -
การกระจายพันธุ์ :
พม่าตอนใต้และมาเลเซีย
การกระจายพันธุ์ในประเทศไทย
:
ภาคตะวันออกเฉียงใต้และภาคใต้
สภาพนิเวศน์ : ขึ้นตามป่าดิบ
เวลาออกดอก :
เดือนมกราคม-มีนาคม
เวลาออกผล :
เดือนกุมภาพันธ์
การขยายพันธุ์ : -
ความเกี่ยวข้องกับประเพณี
วัฒนธรรม ความเชื่อ ฯลฯ :
-
อ้างอิง : 1)
ราชบัณฑิตยสถาน. 2538. อนุกรมวิธานพืช
อักษร ก. กรุงเทพมหานคร:
เพื่อนพิมพ์.