กระท่อม
ชื่อพื้นเมือง :
ท่อม (ภาคใต้), กระท่อม
อีถ่าง (ภาคกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Mitragyna
speciosa (Roxb.) Korth.
ชื่อวงศ์ : RUBIACEAE
ชื่อสามัญ : -
ลักษณะ : ไม้ต้นขนาดกลาง
สูงได้ถึง 15 ม. ใบเดี่ยว
เรียงตรงข้าม รูปไข่
ปลายแหลม โคนป้าน
หูใบระหว่างก้านใบเป็นแผ่นคล้ายใบ
ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่น
ออกตามปลายกิ่ง มี 1-3 ช่อ
ช่อกลางสั้นมาก
แต่ละช่อประกอบด้วยดอกสีเหลือง
กลีบเลี้ยงเป็นหลอดสั้น
ปลายมี 5 แฉก
กลีบดอกเป็นหลอดยาว
ปลายแยกเป็น 5 หยัก
เกสรเพศผู้ 5 อัน
รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ ผลเล็ก
มีสันตามยาว 10 สัน
เมล็ดมีปีก
ในประเทศไทยมีหลายพันธุ์
แต่ละพันธุ์แตกต่างกันที่ลักษณะของใบ
กล่าวคือ
พันธุ์ก้านแดงมีก้านและเส้นใบสีแดง
พันธุ์แตงกวามีเส้นใบสีเขียวอ่อนกว่าแผ่นใบ
พันธุ์ยักษ์ใหญ่มีใบขนาดใหญ่กว่าพันธุ์อื่นและส่วนบนของขอบใบเป็นหยัก
พันธุ์ที่นิยมบริโภคกันมากคือ
พันธุ์ก้านแดง
ประโยชน์ :
ยาพื้นบ้านของไทยใช้ใบกระท่อมบำบัดอาการท้องร่วงและเคี้ยวกินแทนฝิ่น
ก่อนที่จะมีการออกพระราชบัญญัติห้ามปลูกและการมีไว้ในครอบครอง
เพราะเชื่อว่าใบกระท่อมช่วยเพิ่มพลังในการทำงาน
ทำให้ทนต่อการทำงานหนักกลางแดดได้
แต่ไม่ทนฝน
เมื่อหยุดใช้ทำให้ท้องร่วง
อ่อนเพลีย หงุดหงิด
น้ำตาไหล และคัดจมูก
เมื่อกลับมาใช้ใหม่จะรู้สึกสบายและอาการต่างๆ
ดังกล่าวจะหายไป
โทษ :
หากใช้ติดต่อกันเป็นเวลานานทำให้เบื่ออาหาร
น้ำหนักลด
ผิวหนังมีสีคล้ำโดยเฉพาะที่ใบหน้าและริมฝีปาก
ท้องผูก และปากแห้ง