การตัดแต่งกิ่ง ( Pruning )

          การตัดแต่งกิ่งเป็นการดัดแปลงรูปทรงตามธรรมชาติของต้นพืช ทั้งนี้เพื่อจุดประสงค์ในด้านผลผลิต การกระตุ้นหรือการชะลอการเจริญเติบโตของกิ่งพืช การแต่งกิ่งมีความจำเป็น เนื่องจากจะช่วยปรับสภาพของต้นพืชให้ได้ประโยชน์ ทั้งในแง่ของการติดผลและในแง่ของการเพาะขยายพันธุ์ ลักษณะของการตัดแต่งกิ่งจะช่วยยืดระยะเจริญพันธุ์ของต้นพืชให้ยาวนานขึ้น กล่าวคือ ร่นระยะเติบโตให้สั้นลง ขณะเดียวกันก็เป็นการชะลอต้นพืชให้แก่ช้าลงด้วย แนวคิดของการตัดแต่งกิ่งก็คือพยายามรักษาพุ่มใบของต้นพืชให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมต่างๆ เช่น ความหนาแน่นของต้นไม้ ความอุดมสมบูรณ์ของดิน และการให้น้ำ นอกจากนี้ควรคำนึงถึงความคุ้มค่าในแง่ของต้นทุนในการดำเนินการประกอบด้วย ตามปกติแล้ว วิธีตัดแต่งกิ่งขึ้นอยู่กับอายุของต้นพืชเป็นสำคัญ
          ช่วงต้นพืชยังเล็ก - การตักแต่งกิ่งเน้นการบังคับทรงพุ่ม เพื่อให้ฟอร์มต้นเหมาะแก่การเติบโตต่อไปของต้นพืช และการออกผล ในขวบปีแรกๆ ควรตัดแต่งต้นมะกอกอย่างเบา เพื่อมิให้ต้นพืชชะงักการเจริญเติบโต ซึ่งจะพลอยทำให้ระยะการให้ผลล่าช้าออกไปด้วยทั้งนี้ควรคำนึงถึงจังหวะการเจริญเติบโตตาม

 ธรรมชาติของพันธุ์มะกอกที่นำมาปลูก อย่าปล่อยให้ลำต้นสูงเกินไป ความสูง 0.8 -1.20 เมตร กำลังเหมาะ เพื่อรักษาร่มเงา ง่ายต่อการเก็บเกี่ยว และกิ่งที่แผ่ออกไปจะได้อยู่ใกล้โคนต้น กิ่งใหญ่ควรอยู่ในตำแหน่งที่ทำมุมแคบกับลำต้น เพื่อทานน้ำหนักของลูกมะกอก และทนทานต่ออากาศ ควรดูแลให้มีกิ่งใหญ่กระจายอยู่รอบต้น และสงวนกิ่งย่อยๆ ที่ขึ้นตามกิ่งใหญ่เอาไว้ ทั้งนี้เพื่อให้ต้นพืชได้มีการปรุงอาหารอย่างเพียงพอ นอกจากนี้ อาจมีการแต่งกิ่งในรูปแบบอื่นเป็นการเฉพาะเพื่อดัดแปลงทรงพุ่ม แต่ไม่เป็นที่นิยมโดยทั่วไป
         ช่วงต้นพืชเริ่มให้ผล หรือช่วงการทำนุบำรุง - จะเริ่มเมื่อต้นพืชเข้าสู่ระยะการให้ผลเป็นครั้งแรก คือช่วงระหว่างที่ต้นพืชใกล้จะโตเต็มที่ การแต่งกิ่งในช่วงนี้เน้นการสร้างใบให้กับต้นพืช ให้มีใบขึ้นหนาแน่นโดยเร็วที่สุด กิ่งที่ขึ้นสูงให้ตัดออกถึงขั้ว อาจต้องตัดตากิ่งออก แต่เก็บกิ่งที่เล็กกว่าไว้ เพื่อรักษาพุ่มใบ ข้อสำคัญคือ ต้องไม่ตัดแต่งอย่างหนัก ทั้งนี้เพื่อรักษาสัดส่วนของใบกับต้นพืชให้มีความสมดุล
          การตัดแต่งเพื่อทำสาว - สำหรับมะกอกต้นแก่ที่แสดงอาการเสื่อมโทรม เช่น มีกิ่งมากเกินไป ยอดใหม่สั้นลงกว่าเดิม ขนาดใบเล็กลง และมีอาการใบร่วง สิ่งเหล่านี้เป็นเครื่องเตือนว่าควรมีการตัดแต่งเพื่อกระตุ้นให้แตกกิ่งใหม่  การตัดควรค่อยๆ ตัดไล่ไปทีละขั้ว ทั้งนี้เพื่อรักษาความหนาแน่นของพุ่มใบ ที่สำคัญคือยอดอ่อนที่ขึ้นใหม่ ซึ่งแม้ว่าจะเป็นกิ่งที่ไม่สมบูรณ์นัก แต่ถ้าขึ้นในตำแหน่งที่เหมาะสม ก็ควรเก็บไว้ ในกรณีที่ไม่มียอดอ่อนดังกล่าว การตัดกิ่งก็จะช่วยกระตุ้นการแตกยอดได้เช่นกัน จากนั้น จึงแต่งกิ่งให้โปร่ง โดยกำจัดกิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ซึ่งคอยแย่งอาหารออกไป จุดประสงค์หลักของขั้นตอนนี้ก็เพื่อรักษารูปทรงของต้นมะกอก การตัดแต่งเพื่อทำสาวจะช่วยยืดระยะการออกดอกออกผลให้นานขึ้นได้
          ต่ออายุต้นไม้ -  สำหรับสวนมะกอกที่ปลูกมานาน ควรมีการตัดแต่งกิ่งเพื่อกระตุ้นให้ต้นพืชมีชีวิตชีวาขึ้นอีกครั้ง ในกรณีที่มิได้มีการแต่งกิ่งทำสาวดังกล่าวข้างต้น กิ่งใหญ่อาจเกิดการฉีกขาดตรงบริเวณขั้วซึ่งติดกับลำต้น แก้ไขโดยการตัดกิ่งที่มีปัญหาออก โดยการตัดย้อนขึ้นไปเพื่อมิให้กิ่งเสียหายมากกว่าที่เป็นอยู่ หรือมิเช่นนั้น ก็อาจจะตัดโคนต้นเพื่อให้ต้นพืชฟอร์มต้นขึ้นใหม่อีกครั้ง โดยอาศัยระบบรากจากต้นเดิม วิธีนี้มีความจำเป็นถ้าหากว่าต้นพืชถูกกระทบกระเทือนจากสภาพอากาศที่หนาวจัด
         เครื่องมืออุปกรณ์ที่ใช้ในการตัดแต่งกิ่งจะแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ บางแห่งใช้ขวาน บางแห่งใช้คีม หรือเลื่อยโค้ง หรืออื่นๆ ขึ้นอยู่กับว่าจะตัดแต่งกิ่งอย่างไร เลื่อยไฟฟ้าธรรมดาๆ ที่นิยมใช้กันนั้นก็ใช้งานได้ดีเช่นเดียวกับอุปกรณ์ตัดชนิดอัดแรง ( pneumatic pruning shears )