|
ความทั่วไป
ประเทศไทยในช่วง 20
ปีที่ผ่านมา
การเพิ่มผลผลิตและรายได้ของประเทศมาจากการขยายพื้นที่เพาะปลูกมากกว่าการเพิ่มผลผลิตต่อหน่วยพื้นที่
จนถึงขณะนี้ได้ประมาณกันว่า
พื้นที่ที่เหมาะสมต่อการเกษตรกรรมได้ใช้ไปจนเกือบหมดสิ้นแล้ว
การอพยพโยกย้ายของประชากรเข้าไปอยู่กระจัดกระจายในเขตป่าสงวนแห่งชาติ
ได้ทำลายพื้นที่ป่าไม้ลงเป็นจำนวนมาก แม้กระทั่งทั้งๆ ที่บางส่วนดินไม่มีความเหมาะสมต่อการเกษตรกรรมเลย
อย่างเช่นพื้นที่ที่มีความลาดชันสูง ดินเลื่อนลงไปในแหล่งน้ำต่างๆ
และตกตะกอนจนตื้นเขินเป็นการทำลายทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมไปอย่างสิ้นเชิง
นอกจากนี้
ในพื้นที่ที่ทำการเกษตรกรรมโดยทั่วไปได้มีการกใช้ที่ดินกันอย่างขาดความระมัดระวัง
ใช้ดินซ้ำซากโดยไม่มีการบำรุงรักษาทำให้เกิดความเสื่อมโทรมทั้งทางด้านเคมีและกายภาพ
ซึ่งสิ่งต่างๆ
เหล่านี้หากไม่รีบแก้ไขโดยเร็วก็ย่อมจะมีผลกระทับและเป็นปัญหาต่อการพัฒนาประเทศเป็นอย่างมาก
สถานการณ์ปัจจุบันและสภาพปัญหา
การใช้ทรัพยากรดินของประเทศไทยในปัจจุบัน
มีปัญหาสามารถประมวลได้เป็น 4 ลักษณะคือ
1.
การใช้ที่ดินผิดประเภท เช่น การบุกรุกทำลายป่า
ซึ่งควรสงวนไว้เป็นต้นน้ำลำธาร มาทำไร่เลื่อนลอย
หรือการใช้ที่ดินที่เหมาะสมต่อการเกษตรมาใช้เป็นที่อยู่อาศัยหรือเขตอุตสาหกรรม
พื้นที่ดังกล่าวมีอยู่ประมาณ 30 ล้านไร่
2.
ปัญหาความเสื่อมโทรมของดิน ซึ่งเกิดจากการชะล้างพังทลายของดินและการขาดอินทรีย์วัตถุในดิน
ปัญหานี้มีอยู่ในพื้นที่ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออก
เป็นปัญหาซึ่งพบมากที่สุดในประเทศไทย เป็นพื้นฐานรวมกันถึง 298 ล้านไร่
3.
สภาพธรรมชาติของดินไม่เหมาะสม เช่น
- ดินเปรี้ยว
เกิดอยู่ทั่วไปในพื้นที่ลุ่มภาคกลาง ประมาณ 2.3 ล้านไร่
- ดินเค็ม
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งมีกระจัดกระจายอยู่ทั่วไป เป็นพื้นที่ประมาณ 17.8
ล้านไร่
- ดินเค็ม
และดินเปรี้ยวภาคใต้ เป็นพื้นที่รวม 2.4 ล้านไร่
- ดินพรุคือ
ดินที่เกิดจากซากพืชที่ทับถมกันยังไม่เกิดการสลายตัว
และมีน้ำแช่ขังอยู่เกือบตลอดปี มีอินทรีย์วัตถุสูงมาเกินไป
ทำให้มีโครงสร้างที่ไม่เหมาะสมต่อการปลูกพืชหรือทำการเกษตร
พื้นที่ดังกล่าวมีประมาณ 300,000 ไร่ ทางภาคใต้
4.
ดินที่มีปัญหาจากสภาพธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมประกอบ เช่น
บริเวณบางพื้นที่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ทุ่งกุลาร้องไห้)
ซึ่งแห้งแล้งและขาดความอุดมสมบูรณ์ และที่ดินชายฝั่งทะเล
ซึ่งยังมีการใช้ประโยชน์ไม่เต็มที่ หรือที่ดินเหมืองแร่เก่า
ซึ่งความอุดมสมบูรณ์ของดินอยู่ในระดับต่ำมาก
ปัญหาสำคัญที่สุดและพบมากที่สุดในประเทศไทยคือ ปัญหาดินเสื่อมคุณภาพ
ขาดธาตุอาหารในดิน
ที่ดินหลายล้านไร่กำลังเปลี่ยนสภาพและในระยะเวลาอันใกล้ที่ดินหลายแห่งอาจจะไม่สามารถใช้ทำการเพาะปลูกได้อีกต่อไป
ปัญหาทั้งหลายนี้เป็นผลมาจากการใช้ประโยชน์จากธรรมชาติมากเกินขนาดโดยขาดความรู้
ขาดความเข้าใจ
และไม่ได้พยายามฟื้นฟูบำรุงรักษาธรรมชาติให้ฟื้นกลับคืนมาเป็นการทดแทน
ที่ดินจึงกลายเป็นทรัพยากรที่กำลังเสื่อมคุณภาพ
เพราะการใช้ประโยชน์ที่ไม่ถูกวิธี
รวมทั้งในแง่ปริมาณพื้นที่ก็นับว่าน้อยลงไปเป็นลำดับด้วย
เมื่อเทียบกับจำนวนประชาการที่เพิ่มมากขึ้น
นอกจากนั้นปัญหาการครองครองและกรรมสิทธิ์ในที่ดินก็เป็นปัญหาสำคัญอีกด้านหนึ่งสำหรับเกษตรกร
มีพื้นที่ 66.3 ล้านไร่ ซึ่งมีเกษตรกรทำกินอยู่โดยไม่มีเอกสารสิทธิ์ใดๆ เลย
และมีเกษตรกรจำนวนไม่น้อยกว่า 500,000 ล้านครอบครัว หรือร้อยละ 10.7
ของครอบครัวเกษตรกรทั้งประเทศอยู่ในสภาพไร้ที่ทำกิน
เมื่อรวมการเช่าที่ดินทั้งจากเกษตรกรที่มีที่ดินทำกินไม่เพียงพอ
และเกษตรกรที่ไร้ที่ทำกินแล้ว รวมพื้นที่เช่าทั้งหมดถึง 14 ล้านไร่
อ่านหน้าต่อไป  |
